ورنی بافی آذربایجان در تب و تاب جهانی شدن

تبریز- بازار تبریز آنلاین - طبق بررسی های انجام شده، بیش از نصف جمعیت عشایرآذربایجان شرقی به کار صنایع دستی"بافت ورنی" مشغول هستند. تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می‌شود. درحال حاضر تولید ورنی در سطح جهانی منحصر به ایران است.

د‌ر کشورمان تنها د‌ر منطقه ارسباران آذربایجان یعنی در شهرستان های اهر، هوراند‌، ورزقان و کلیبر ورنی تولید‌ می‌شود‌ که د‌ر این بین با توجه به قد‌مت اهر و همچنین خاص تر بود‌ن بافته های عشایر این شهرستان باید‌ آن را پایتخت ورنی ایران لقب د‌اد‌.

با این حال؛ اخیرامعاون امور مجلس، حقوقی و استان‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این باره گفته که« در سال ۹۹ انتخاب اهر به عنوان شهر ملی صنایع‌دستی در رشته ورنی‌بافی رقم خورد؛ در تلاشیم تا زیر ساخت‌های لازم برای جهانی شدن این هنر و این شهر را فراهم کنیم».

به گفته این مقام« حدود ۴۰ درصد عشایر آذربایجان‌شرقی در منطقه ارسباران مستقر و ۸۵ درصد عشایر استان نیز به بافت ورنی مشغول هستند و سالانه حدود چهار هزار مترمربع از این اثر هنری و دست بافت به بازارهای داخلی و خارجی ارسال می‌شود».

ورنی اغلب د‌ر قشلاق عشایر کوچ رو که حجم کاری کمتری د‌ارند‌ توسط زنان و د‌ختران بافته می‌شود‌. به همین سبب بیشتر نقوش و رنگ آمیزی ورنی‌ها بافته شد‌ه د‌ر میان عشایر کاملاً متاثر از فرهنگ، باور و روحیات آنها ست که د‌ر قالب نقشه‌های شکسته و هند‌سی تصویر می‌شوند‌.

مهمترین بافت عشایر آذربایجان گلیم های سوزن دوزی شده و ظریف معروف به سوماک است که به زبان محلی آن را ورنی می‌نامند. ورنی گلیمی فرش نماست که بدون نقشه و به شکل ذهنی توسط زنان و دختران عشایر دشت مغان و ارسباران بافته می‌شود. این هنر دست باف به لحاظ ویژگی نقش و نگارها، شکل بافت و رنگ آمیزی از اوبه (Obeh ) عشایری به بازارهای جهانی راه یافته است.

ورنی عمدتا در نقاط قشلاقی تولید می‌شود و نقوشی که بر روی این گلیم فرش نما نقش می‌بندد نشانگر محیط زیست و انعکاس آن در اذهان زنان و دختران عشایر آذربایجان است.

گفته می‌شود در روستاها و مناطق عشایر نشین ارسباران بیش از ۸۰ درصد در خانه ها دار ورنی بر پاست. در قشلاق های دشت مغان کمتر اُبه ای است که دار ورنی نباشد ورنی از مدت ها پیش جزء لاینفک زندگی و کار و معیشت مردم آن دیار گردیده است.

جلوه های طبیعت و تصاویر پرندگان، خزندگان و جانوران از عمده ترین نقش های ورنی است که با مهارت خاصی بافته می‌شود.

سطح آنها را با نقش های پیچیده سوزن دوزی می‌کنند. یکی از طرح های معمول و معروف کشتی نوح نام دارد که معمولا ۳ لوزی به شکل یک کشتی است که درختی در وسط آن و پرندگان و جانوران و خزندگان در دو عرض ورنی دیده می‌شود.

بیشتر نقوش از اشکال حیوانات و وحوش منطقه تاثیر پذیرفته و نقش حیواناتی چون گوزن، مرغ و خروس،گربه، مار، پرند‌گان محلی، آهو، گوسفند‌، ببر، شتر، شیر، روباه، شغال، طاووس، گرگ، سگ گله، عقاب و بوقلمون بیشتر از سایر نقوش مورد‌ استفاد‌ه قرار می‌گیرد‌.

کارشناسان و محققان بر این باورند کهورنی این شاهکار هنر و صنعت دستی مجدد احیا شود تا روستائیان و عشایر استان آذربایجان شرقی با انگیزه بیشتر به بافت و عرضه آن اقدام کنند و این کار با سیاست های رشد اقتصادی و همگامی با اجرای اصل گذر از اقتصاد تک محصولی، حمایت از تولیدات اشتغال زا، جلو گیری از مهاجرت های بی رویه روستائیان و عشایر کوچ نشین همخوان است.

احياء و رونق دوباره ورنی یعنی درخشش تابناک جلوه های هنر و صنعت در فرهنگ و تمدن این خطه از میهن اسلامی است.