نسخه ای برای رونق صنعت گردشگری در اسکو

بازار تبریز آنلاین- نویسنده: موسی‌ کاظم‌زاده - ثبت جهانی روستای تاریخی کندوان بهانه ای شد تا اینکه به ظرفیت های گردشگری شهرستان اسکو بپردازیم.

در پی ارائه پرونده ۸ روستای کشورمان به سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، روستای کندوان استان آذربایجان‌شرقی با کسب امتیازها و شاخصه‌های لازم به عنوان نخستین روستای ایران در فهرست بهترین دهکده‌های جهانی گردشگریثبت شد.

سازمان جهانی گردشگری ۹ شاخصه از جمله دارا بودن منابع فرهنگی، ترویج و حفاظت از آن، پایداری اقتصادی، محیطی، اجتماعی، پتانسیل گردشگری و توسعه و یکپارچگی زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری و نیز امور بهداشت، ایمنی و امنیت را به عنوان معیارهای انتخاب روستاهای جهانی اعلام کرده بود که روستای کندوان توانسته امتیاز لازم را از این شاخص ها بدست آورد.

با این وجود، شهرسـتان اسـکو یکـی از شهرسـتان های گردشـگری خطه آذربایجان است، و با توجه به جاذبه ها گردشگری خاص این منطقه به نظر می‌رسد، این شهرستان پس از تبریز به عنوان نخستین مقصد گردشگری گردشگران داخلی و خارجی است.

شـهر اسـکو بـه عنـوان یکـي از قدیمـي تریـن شـهرهاي آذربایجـان داراي پیشـینه تمدن، تاریخــي و فرهنگــي پربــار است، برای درک این حقیقت کهن تریــن مأخــذي کــه نــام اســکو (اســکویه) در آن آمــده کتیبــه ســارگن دوم شــاه آشــور است.

این شهرستان از دیربـاز بـه داشـتن فرهنـگ غنـي و تعـداد زیاد افـراد تحصیـل کرده، شهره عام و خاص است و گفته می‌شود شهرستان اسکو، از نظـر باسـوادي در رتبـه اول اسـتان قـرار دارد. بسیاری از کارشناسان و ناظران بر این باورند، دوران توسـعه شـهر و احـداث مـدارس نویـن در شـهر اسـکو نیز مربـوط بـه 1287شمسـي یعنـي دو سـال بعـد از انقـلاب مشـروطیت بـوده و سـابقه تحصیـل علـم و دانـش بـه سـبک جدیـد در ایـن شـهر، بـه دوران مشـروطیت بـر مي گـردد.

از سویی با توجـه بـه آثـار و بقایـای باقیمانـده از مظاهـر عرفـان و تصـوف در اسـکو، از قبیـل مقابـر بی شـمار، خانقاه هـا و بـر اسـاس نوشـته های متـون تاریخـی و اسناد، بـر همـگان روشـن می‌شـود، کـه ایـن خطه از دیـر بـاز، علـم عرفـان و تصـوف توسـعه و گسـترش داشـته و عرفـا و صوفیـان متعـددی از ایـن خطـه بـر خاسـته اند.

بـر اسـاس نوشـته تاریـخ حشـر، روضـه الاطهـار، مقابـر 360تـن از مشـایخ و بـزرگان عرفـان و تصـوف و اولیـاء الله در شهرستان اسـکو وجـود داشـته اسـت، کـه نشـان از اشـاعه عرفـان و تصـوف در زمان هـای گذشـته دارد و کلا از فلسـفه اشـراق تاثیـر پذیرفتـه اسـت.

براســاس مطالعــات و بررســي هاي انجــام شــده در خصــوص آثــار و ابنیــه تاریخــي شهرســتان اســکو، تاکنــون نزدیک 15 اثــر تاریخــي در ســطح این شهرســتان شناســایي شـده اند.

در کنار موارد بیان شده، شهر اسـکو داراي مسـاجد مختلـف تاریخـي اسـت، کـه بـه عنـوان مثـال مسـجد جامــع بــازار، جــزء ابنیــه تاریخــي اســت، کــه تاریــخ آن 633 هجــري و مربــوط بــه هلاکوخــان مغــول اســت. همچنیــن قلعــه تاریخــی آق گنبــد (هلاکــو) در جزیــره اسـلامي (شـاهی سـابق) واقـع شـده اسـت کـه یکـي از چنـد جزیـره بـزرگ دریاچـه ارومیـه و تنهـا جزیـره مسـکوني آن اسـت، قلعـه مورد نظـر برفـراز کوهي در ایـن جزیره اسـتقرار یافتـه و قبـر هلاکـو و دیگـر سـرداران مغـول در آنجاسـت.

از دیگر جاذبه گردشگری و توریستی این منطقه همچنیـن می‌توان به بقعـه سـلطان اسـامه بـن فرقـد، در بـالاي کـوه سـلطان داغي اشاره نمود، کـه زیارتـگاه بسیاری از زائران به این مناطق و از جمله روسـتائیان و ایــلات منطقــه اســت کــه در ارتفــاع 3440 متــري قــرار دارد. ناگفته نماند ســلطان اســامه بــن فرقـه از سپهسـالاران معـروف اسـلام بـود کـه در جریـان لشکرکشـي سـپاه اسـلام بـه آذربایجـان در منطقـه اسـکو بـه شـهادت رسـیده اسـت. هـم چنیـن بقعـه مضیـر بـن عجیـل در روسـتای دیـزج اسـکو و مقبـره پسـر عمـوی حضـرت محمـد (ص) را از دیگر مکان های جذب گردشگر داخلی و خارجی و توسعه صنعت توریسم در این منطقه بیان کرد کـه سـالانه زائـران زیـادی از ایـن آرامـگاه ها دیـدن می‌کنند.

در هر حال شهرسـتان اسـکو غیـر از بناهاي یاد شـده، بناهـاي تاریخـي، گورسـتان هاي تاریخـي و زیارتگاه هـاي تاریخـي زیـادي هم دارد، که در صورت معرفی و شناساندن این آثار و بناها به گردشگران داخلی و خارجی به یقیین می‌توانند، نقش تعین کننده ای در تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری ملی و بین‌المللی ایران داشته باشند.

افزون بر آنچه گفته شد، جاذبه های طبیعی و گردشگری روستایی این منطقه از شـگفت انگیز ترین گردشـگری دنیا به حساب می‌آید، از جملـه این جاذبه ها، روسـتاي تاریخـي کنـدوان است، کـه ایـن روسـتا در دامنه هـاي سرسـبز کوهسـتان سـهند، در دنبالـه دره ویدهـر (اسـکوچاي) بــه طــرف ارتفاعــات ســهند، قــرار گرفتــه اســت. ایــن روســتاي بي نظیــر و تاریخــي، بـا معمـاري بي نظیـر طبیعـي (معمـاري صخـره اي) و وجـود آب معدنـي گـوارا و بـا خاصیـت درمانـي از شـهرت و آوازه جهانـي برخـوردار اسـت.

در هر حال روسـتای کنـدوان بـا معمـاری بومـی صخـرهای از اهمیـت بـه سـزایی برخـوردار اسـت. ایـن روسـتا به سـبب ویژگـی معمـاری صخـرهای و بافـت مخصـوص آن در فهرسـت آثـار ملـی کشـور بـه ثبـت رسـیده اسـت. کنـدوان یکی از سـه روسـتای صخـرهای جهـان بـوده و از جذابیت بی نظیـری برخـوردار اسـت. معمـاری روسـتای کنـدوان و جـاری بـودن زندگـی مـردم در قالــب بافــت قدیمــی، آن را بــه یــک روســتای بــی بدیــل در دنیــا تبدیــل کــرده اســت. چــرا کــه در کاپادوکیــه ترکیــه و داکوتــای آمریــکا کســی زندگــی نمی‌کنــد.

شهرسـتان اسـکو بـه دلیـل موقعیـت طبیعـی و اقلیمـی خـاص و وجـود روسـتاهای گردشــگری از موقعیــت منحصر به فــردی در زمینــه گردشــگری برخــوردار بــوده و سـالانه پذیـراي بالـغ بـر بیش از دو میلیـون نفـر گردشـگري داخلـي و خارجـي اسـت. وجـود روسـتاهای عنصـرود، گنبـرف، سـرای و کنـدوان ایـن شهرسـتان را بـه یکـی از مقاصـد عمـده گردشـگری ملی و بین المللی تبدیـل کـرده اسـت.

در این میان با توجه به این همه جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی این شهرستان ایجـاد زیرسـاخت های گردشـگری در مناطـق هـدف گردشـگری ماننـد جزیـره اسـلامی، روسـتاهای عنصـرود و گنبـرف (بـه عنـوان قطـب تولیـد گل محمـدي) و بـه ویـژه در روسـتاي کنـدوان و افزایـش مناطـق تفریحـي و رفاهـي در شـهر سـهند (بـه عنـوان شـهر سـرزیر جمعیتـي تبریـز) ضـروری اسـت.

از سـوی دیگـر هنرمنـدان ایـن شهرسـتان در بیش از 20رشـته بـه تولیـد صنایـع دسـتي مشـغول هسـتند کـه در راسـتای افزایـش صـادرات غیر نفتـي، اشـتغال زایـی و افزایـش درآمـد مـردم و رونق گردشـگری شهرســتان تاثیــر بــه ســزایی دارد و برنامه ریــزی جامعــی را می‌طلبــد.

همچنین برای توسعه صنعت گردشگری در این منطقه درحـال حاضـر فرهنگسـراي بـزرگ سـهند، اردوگاه ملـي فرهنگـي- تربیتـي آموزش و پــرورش، مجتمــع رفاهــي تفریحــي (بــا امکانــات زمیــن اســب ســواري، رســتوران، لوناپــارک پیســت موتورســواري، پــارک شــادي پــارک، نانــوان و ســایت کارتینــگ و شــهرک صنایــع دســتي) و پــارک مینیاتــوري از جملــه پروژه هــای مهم و تاثیرگذار و در دســت اقــدام، در این شهرستان است کــه بــا توجــه بــه پتانســیل های فراوان شهرســتان در زمینــه جـذب گردشـگر در بخش های مختلف، به نظر می‌رسد، عـلاوه بـر تسـریع در اجـرای پروژه هـای مذکـور، اجـرای طرح هـا و پروژه هــای بیشــتر نیــز ضــروری اســت.

بر این اساس، برای تحقق و تبدیل شهرستان اسکو به قطب گردشگري (در سطح ملي و بین المللي) که اخیرا نیز روستای تاریخي کندوان به عنوان بهترین روستای های گردشگری جهان ثبت شده، رسیدن به راهبردهای چون تسریع در روند زیرساخت های لازم و کمک به کاربردی شـدن ظرفیت ها و پتانسـیل های پنهان گردشـگری این شهرستان بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

بنابراین به عقیده متخصصان این عرصه برای رسیدن به این راهبردها، باید به دنبال اهدافی چون ایجــاد و توســعه زیرســاخت های گردشــگری در 4روســتا هــدف گردشــگری شهرســتان، حفظ و ارتقاء صنایع دستي شهرستان، افزایش رونق اقتصادي با استفاده از رونق گردشگري، توسعه تبادلات فرهنگي از طریق ورود توریسم داخلي و خارجي به منطقه، افزایـش نشـاط اجتماعـي و بسـتري سـازي بـراي غنـي کـردن اوقـات فراغـت، ایجاد فرصتهاي شغلي جدید از طریق صنعت توریسم و توسعه و ایجاد فضاي رفاهي، تفریحي و فرهنگی شهرستان رفت.

همچنین برای تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین المللی اجرایی سیاست های راهبردی چون مشــارکت دادن بخــش خصوصــی و علی الخصــوص شــهرداری ها در توســعه فضـای توریسـتی، احیای صنایع دستی بومی، بر پایی نمایشگاه صنایع دستی در سطح ملی و بین المللی، توسعه زیر ساخت های گردشگری روستاها، توسعه فضاهای تفریحی و فرهنگی و معرفی آثار تاریخی و فرهنگی شهرستان ضروری است.

بدون شک نباید فراموش کرد شهرسـتان اسـکو با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل های که در حوزه جذب گردشگر در بخش های مختلف داشته و در آینده نزدیک نیز با تکمیل برخی زیرساخت ها به آن افزوده خواهد شد و همچنین بـه لحـاظ داشـتن مناطق طبیعي بکـر، سرسـبز و خـرم آب و هواي مناسـب، آثـار و ابنیه هـاي تاریخـي و روسـتاهاي بـا معمـاري ویـژه و باغـات و مـزارع سرسـبز از تـوان بالقـوهاي بـراي توسـعه صنعـت توریسـم و گردشـگري در سطح ملی و بین المللی برخوردار اسـت.

از سوی دیگر، حال این پرسش مطرح می‌شود که شهرستان اسکو، با این تاریخ، فرهنگ و تمدن درخشان و میراث غنی چگونه می‌خواهد، خود را به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین المللی مطرح سازد. آیا در این زمینه زیر ساخت های لازم و امکانات زیربنایی برای این شهرستان فراهم شده و یا باید منتظر این زیر ساخت ها شد، که قریب به یقین در سال های چندان دور می‌توان آن را در قاب آینده صنعت گردشگری ایران و جهان مشاهده کرد.