سهند؛ رؤیای سکوتی که هر شب دریده می‌شود

بازار تبریز آنلاین - موسی‌ کاظم‌زاده :  نیمه‌شب در خیابان‌های آرام شهر جدید سهند، ساکنان در انتظار خوابی آسوده‌اند. اما این سکوت به زودی با پارس‌های ممتد و هراس‌انگیز سگ‌های ولگرد شکسته می‌شود؛ صدایی که نه تنها آرامش خانواده‌ها، بلکه امنیت روانی بسیاری از اهالی را نیز از بین برده است. آن‌چه بیشتر آزاردهنده است، تکرار هر شب این کابوس صوتی است؛ گویی سهم سهند از سکوت و آرامش شبانه، تنها در بروشورها و شعارهای تبلیغاتی باقی مانده است. مشکل اما تنها به شب‌ها محدود نمی‌شود. روزها نیز گروه‌هایی پنج یا ده‌تایی از سگ‌ها در کوچه‌ها و معابر پرسه می‌زنند و در قالب گله‌های کوچک، رعب و وحشتی آشکار را در دل رهگذران می‌نشانند. کودکان در راه مدرسه، سالمندان در مسیر پیاده‌روی و حتی رانندگان وسایل نقلیه از حرکت ناگهانی و بی‌پروا این حیوانات احساس ناامنی می‌کنند. این صحنه‌ها برای شهری که قرار بود نماد «زندگی نوین» در نزدیکی کلان‌شهر تبریز باشد، تأسف‌بار است.

سهند؛ شهری که امنیت شبانه‌اش را سگ‌های بی‌صاحب ربوده‌اند

نکته‌ای که تناقض این وضعیت را عیان‌تر می‌کند، آن است که شهر جدید سهند چندی پیش با تلاش مدیران شهری، به عضویت «شبکه‌ی جوامع ایمن» زیر نظر سازمان جهانی بهداشت درآمده است. این عنوان به معنای شهری است که استانداردهای ایمنی، سلامت و پاکیزگی در آن رعایت می‌شود. پرسش اساسی اینجاست: چگونه می‌توان شهری را ایمن و سالم دانست، در حالی که شهروندانش از ابتدایی‌ترین حقوق یعنی خواب شبانه و امنیت روزانه محروم‌اند؟

معضل سگ‌های بی‌صاحب تنها یک مشکل زیست‌محیطی یا بهداشتی نیست؛ این موضوع به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی مردم اثر می‌گذارد. شهروندانی که باید سهند را خانه‌ی آرام خود بدانند، هر روز با استرس مواجه‌اند. خانواده‌ها کودکان خود را از بازی در پارک‌ها یا رفت‌وآمد مستقل در محله‌ها منع می‌کنند. در نتیجه، پدیده‌ای که شاید در نگاه اول صرفاً آزار صوتی یا ترس باشد، به مرور به بحرانی اجتماعی تبدیل می‌شود و حس اعتماد به کارآمدی مدیریت شهری را زیر سؤال می‌برد.

سهند؛ شهری با عنوان «ایمن» و واقعیتی ناامن

نباید فراموش کرد که سگ‌های ولگرد می‌توانند ناقل بیماری‌های خطرناک باشند. بیماری هاری، که هنوز در برخی نقاط کشور گزارش می‌شود، یکی از همین تهدیدهاست. افزون بر آن، آلودگی محیطی ناشی از فضولات این حیوانات، خطر جدی برای سلامت عمومی ایجاد می‌کند. سازمان جهانی بهداشت بارها بر ضرورت کنترل جمعیت سگ‌های بی‌صاحب تأکید کرده است؛ چرا که امنیت بهداشتی شهروندان بخشی جدایی‌ناپذیر از مفهوم «شهر ایمن» به شمار می‌رود.

وقتی سهند به عنوان شهری مدرن و برنامه‌ریزی‌شده بنا نهاده شد، انتظار می‌رفت مشکلاتی چون سگ‌های بی‌صاحب در همان مراحل اولیه مدیریت شود. اما امروز شاهدیم که این معضل نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه گسترده‌تر نیز شده است. مسئولیت مستقیم این وضعیت بر عهده شهرداری، شرکت عمران شهر جدید سهند و فرمانداری شهرستان اسکو است. آیا شایسته است که شهری با عنوان بین‌المللی «ایمن» درگیر چنین مشکلات بدیهی و روزمره‌ای باشد؟

در عین حال نباید نگاه به سگ‌ها صرفاً دشمنی‌آمیز باشد. این حیوانات، قربانی بی‌مسئولیتی انسان‌ها هستند؛ محصول رهاسازی بی‌ضابطه، تکثیر کنترل‌نشده و فقدان سیاست‌های درست شهری. برخورد غیرانسانی با آن‌ها نه‌تنها راه‌حل نیست، بلکه تبعات اخلاقی و اجتماعی بیشتری به دنبال دارد. مدیریت درست، یعنی هم حفظ حقوق شهروندان برای زندگی آرام و ایمن و هم تأمین رفاه نسبی حیوانات بی‌صاحب.

ایمنی در قاب کاغذ، ناایمنی در کوچه‌های سهند

برای حل این بحران، مجموعه‌ای از اقدامات هم‌زمان ضروری است. ایجاد پناهگاه‌های استاندارد با همکاری شهرداری، بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند سرپناهی امن برای سگ‌ها فراهم کند. اجرای برنامه‌های عقیم‌سازی و واکسیناسیون نیز راهکاری علمی برای کنترل جمعیت و کاهش بیماری‌هاست. در کنار این اقدامات، آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی درباره مسئولیت نگهداری از حیوانات خانگی و ممنوعیت رهاسازی آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، مشارکت فعال شهروندان از طریق سامانه‌های گزارش‌دهی و همکاری با انجمن‌های حامی حیوانات، می‌تواند فرآیند مدیریت این معضل را شفاف‌تر و کارآمدتر کند.

شهر جدید سهند امروز در نقطه‌ای حساس قرار دارد. از یک سو با عنوان جهانی «شهر ایمن» شناخته می‌شود و می‌تواند الگویی برای سایر شهرهای جدید کشور باشد. از سوی دیگر، معضل سگ‌های بی‌صاحب این تصویر را مخدوش کرده و زندگی روزمره مردم را دشوار ساخته است. اکنون زمان آن رسیده که مسئولان و نهادهای شهری به جای اتکا به عنوان‌های بین‌المللی، با اقدام‌های عملی و مؤثر به بازگرداندن آرامش شبانه، امنیت روزانه و سلامت عمومی بپردازند؛ چرا که محک واقعی یک شهر ایمن، تجربه‌ی عینی شهروندان از امنیت و آرامش است، نه شعارهای روی کاغذ.