سایه روشن رشد 38 برابری اقتصاد عراق در مقایسه با ایران / چرا ارزش پول ایران کاهش‌یافته است؟

بازار تبریز آنلاین- به‌تازگی برخی در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شده‌اند «اقتصاد عراق از زمان سقوط صدام، ۳۸ برابر ایران رشد کرده است»، اما آیا این ادعا صحت دارد؟

در سال‌های گذشته، عوامل مختلف داخلی و بین‌المللی همچون تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، رشد اقتصادی کشور را تحت‌ تأثیر قرار داده و حتی در بعضی از سال‌ها روند تولید ناخالص داخلی ایران منفی شد؛ این مساله با تشدید تحریم‌ اقتصادی از ابتدای دهه ۹۰ و همراهی آن با ناکارآمدی دولت‌های دهم، یازدهم و دوازدهم موجب شد، میانگین رشد اقتصادی در دهه ۹۰ (بر اساس اطلاعات بانک مرکزی) زیر یک درصد باشد.

بر این ‌اساس، توقف موتور اقتصادی کشور در دهه ۹۰، آثار مخرب زیادی بر شاخص‌های اقتصادی و معیشت مردم داشته است. کارشناسان برای بیان ابعاد این مساله به مقایسه شاخص‌های اقتصادی ایران با دیگر کشورها به ویژه کشورهای همسایه می‌پردازند اما گاهی این مقایسه‌ها با نتیجه‌گیری‌های نادرست و گمراه‌کننده همراه شده و موجب شکل‌گیری باورهای اشتباه در بسیاری از مردم می‌شود.

در همین رابطه برخی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشتند: «اوایل سقوط صدام و باز شدن راه زوار ایرانی، هر هزار دینار عراق برابر با هزار تومان بود... الان ۳۸ هزار تومان شده... یعنی ۳۸ برابر! اقتصاد عراق ۳۸ برابر ما رشد کرده؟ یا ما ۳۸ برابر، فقیرتر شدیم؟»

با این وجود، برای در حالت تعادل قراردادن قدرت پول کشورهای مختلف، هزینه تأمین یک سبد کالای مشخص و ثابت را میان ۲ کشور در نظر می‌گیرند؛ از این طریق، میزان ایجاد رفاه یک مقدار ثابت پول هر کشور مشخص می‌شود.

بر اساس تعاریف ارائه شده و مطابق آخرین گزارش بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی ایران در سال گذشته میلادی حدود ۳۸۸ میلیارد دلار برآورد شده اما این شاخص برای عراق ۲۶۴ میلیارد دلار به ثبت رسیده است. بنابراین در سال ۲۰۲۲ ارزش همه کالاها و خدمات تولید شده در ایران ۱۲۴ میلیارد دلار بیشتر از عراق بوده است.

بررسی آمارهای بانک جهانی در مورد سرانه تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید، بیانگر بهتر بودن وضعیت ایرانیان نسبت به مردم عراق دارد. بر اساس آخرین گزارش این نهاد بین‌المللی، ایران در سال ۲۰۲۲ با سرانه‌ ۱۸,۰۷۵ دلاری در رتبه ۹۰ جهان و عراق با سرانه‌ ۱۰,۸۶۲ دلاری در رتبه ۱۲۴ جهان قرار گرفته است.

بر اساس آنچه گفته شد، با وجود رشد اقتصادی بیشتر عراق نسبت به ایران بین ‌سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۲ اما این رشد و اندازه اقتصاد عراق هیچ‌گاه ۳۸ برابر ایران نبوده است. همچنین از منظر سطح رفاه نیز، ایران فاصله زیادی نسبت به عراق دارد اما جایگاه ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان، موقعیت مناسبی نیست. در نتیجه، ادعای مطرح شده در فضای مجازی مبنی بر «اقتصاد عراق از زمان سقوط صدام ۳۸ برابر ایران رشد کرده است»، نادرست است.

چرا ارزش پول ایران کاهش‌یافته است؟

اما نکته دیگری که به آن پرداخته شده، کاهش ارزش پول ملی ایران در سال‌های گذشته است؛ به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، افزایش نقدینگی و رشد پایه پولی در کنار از بین ‌رفتن تعادل میان اقتصاد کشور و این شاخص‌های مهم اقتصادی در حدود ۲۰ سال گذشته، از اصلی‌ترین عوامل کاهش ارزش ریال بوده است.

کاهش ارزش پول ملی در دهه ۹۰، به دلیل توقف موتور اقتصادی کشور، افزایش قابل توجه کسری بودجه و رشد بیش از ۴۰ درصدی نقدینگی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ برای جبران کسری بودجه، فاصله حجم واقعی اقتصاد کشور با میزان نقدینگی را به شکل قابل توجهی افزایش داد.

این مساله به تشدید افزایش نرخ ارز و کاهش قدرت پول ملی ایران منجر شده است.

* بر گرفته از ایرنا