خاموشی‌های پرهزینه؛ آیا صنعت ایران در تاریکی فرو می‌رود؟

بازار تبریز آنلاین - موسی‌ کاظم‌زاده : قطعی‌های مکرر برق در این روزها و در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران، به‌ویژه بخش صنعت، تبدیل شده است. این قطعی‌ها، که گاه به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده یا غیرمنتظره و به مدت چند ساعت در روز رخ می‌دهند، بهره‌وری صنایع را به‌شدت کاهش داده و خسارات مالی و اقتصادی قابل‌توجهی به همراه داشته‌اند. گزارش‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد در تابستان 1403، قطعی‌های برق در برخی مناطق صنعتی کشور به‌طور متوسط 4 تا 6 ساعت در روز بوده و شهرک‌های صنعتی بزرگی مانند شمس‌آباد تهران، کاوه در ساوه، و مناطق صنعتی اصفهان و تبریز را تحت تأثیر قرار داده است. این مشکل به‌ویژه در صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان، پتروشیمی و نساجی اثرات منفی گسترده‌ای داشته و برنامه‌ریزی تولید، زنجیره تأمین و تعهدات تجاری را مختل کرده است. وابستگی صنایع به انرژی پایدار، ضرورت توجه فوری به این معضل و ارائه راه‌حل‌های مؤثر را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

قطعی‌های بی‌امان؛ آیا صنعت ایران نفس‌های آخر را می‌کشد؟ 

توقف خطوط تولید یکی از بارزترین پیامدهای قطعی‌های برق است که به کاهش ظرفیت تولید و افزایش هزینه‌های ثابت منجر می‌شود. برای مثال، در صنعت فولاد، توقف کوره‌های ذوب می‌تواند خسارات چندصد میلیونی به‌ازای هر ساعت ایجاد کند. علاوه بر این، قطع ناگهانی برق به تجهیزات حساس مانند ماشین‌آلات CNC و دستگاه‌های الکترونیکی آسیب می‌رساند و هزینه‌های تعمیر یا تعویض را به صنایع تحمیل می‌کند. بسیاری از واحدهای صنعتی برای جبران این قطعی‌ها به ژنراتورهای دیزلی روی آورده‌اند، اما هزینه سوخت و نگهداری این ژنراتورها، به‌ویژه با افزایش قیمت سوخت، بار مالی سنگینی ایجاد کرده است. این وضعیت رقابت‌پذیری محصولات ایرانی را در بازارهای داخلی و بین‌المللی کاهش داده و برای نمونه، صادرات محصولات پتروشیمی در سال 1402 به دلیل مشکلات تولید حدود 15 درصد افت داشته است. افزون بر این، بی‌ثباتی در تأمین برق اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را تضعیف کرده و سرمایه‌گذاری در بخش صنعت را کاهش داده است.

پیامدهای قطعی‌های برق فراتر از بخش صنعت، اثرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به دنبال دارد. کاهش تولید به بیکاری موقت کارگران و کاهش درآمد خانوارها منجر شده است. برآوردها نشان می‌دهد در سال 1403، حدود 10 درصد از نیروی کار در شهرک‌های صنعتی به دلیل قطعی‌ها با کاهش ساعات کاری مواجه شدند. این وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت را کاهش داده و به تضعیف اقتصاد ملی انجامیده است. در بلندمدت، ادامه این روند می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای جهانی به خطر بیندازد و رشد اقتصادی کشور را کندتر کند. این چالش‌ها نشان‌دهنده نیاز مبرم به اقداماتی برای تضمین پایداری تأمین انرژی است.

قطعی‌های مکرر برق؛ تهدیدی جدی برای پایداری صنایع ایران

برای کاهش اثرات منفی قطعی‌های برق، اجرای راه‌حل‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت ضروری است. در کوتاه‌مدت، مدیریت بهتر مصرف برق از طریق برنامه‌ریزی دقیق‌تر و اطلاع‌رسانی به‌موقع قطعی‌ها می‌تواند اختلالات را کاهش دهد. ارائه تسهیلات برای خرید ژنراتورهای اضطراری و یارانه سوخت به صنایع نیز می‌تواند هزینه‌های عملیاتی را کم کند. همچنین، اختصاص برق پایدار به صنایع کلیدی و انرژی‌بر برای حفظ تولید اهمیت دارد. در بلندمدت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولید برق، مانند ساخت نیروگاه‌های جدید و به‌روزرسانی شبکه انتقال، ضروری است. تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد. اجرای برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف برق در صنایع از طریق فناوری‌های نوین و آموزش نیز به افزایش بهره‌وری انرژی کمک خواهد کرد.

قطعی‌های برق، تنها یک اختلال فنی نیستند، بلکه تهدیدی جدی برای پایداری اقتصاد ملی، رقابت‌پذیری صنعت و امنیت شغلی کارگران به‌شمار می‌آیند. مقابله مؤثر با این چالش نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات فوری، هماهنگ و آینده‌نگر است. اتخاذ راهبردهای کوتاه‌مدت برای کنترل بحران و برنامه‌ریزی بلندمدت برای توسعه زیرساخت‌های انرژی، می‌تواند زمینه‌ساز ثبات تولید و بازگشت اعتماد به فضای کسب‌وکار در ایران باشد.