بازاریابی و برندسازی؛ حلقه مفقوده توسعه صنعت گردشگری آذربایجانشرقی

بازار تبریز آنلاین -نویسنده: موسی‌ کاظم‌زاده - هم اکنون صنعت گردشگری به مهم‌ترین فعالیت اقتصادی جهان پس از صنایع نفت و خودروسازی مطرح است، با این وجود به نظر می‌آید علي رغم توانمندي هاي کشورمان و در این میان استان آذربایجان شرقی در زمينه گردشگري، متاسفانه تاکنون نتوانسته به جايگاه شايسته اي در اين صنعت دست يابد.

اســتان آذربایجان شــرقی و در راس آنها شهر تبریز بــه خاطر موقعیــت خــاص اقلیمی و جغرافیایــی و به ویژه بـا توجـه بـه تنـوع و تعـدد جاذبه هـا، از جمله یکــی از مناطــق مهــم گردشــگری کشــورمان به حساب می‌آید.

با این حال به رغـم وجـود ظرفیت هـای مذکـور بـه دلیـل ضعـف اطلاع رسـانی و عـدم شـناخت گردشــگران و بعضــاً بــه دلیــل ناکافی بودن زیرســاخت های مناســب بــرای اقامــت و اســکان، بــه نظــر می‌رســد، کــه جــذب گردشــگران متناســب بــا قابلیت هــای ایــن حــوزه در استان نیست.

با این اوصاف به عقیده کارشناسان این عرصه، اگـر نگـرش دست اندرکان و فعالان حوزه گردشگری در مـورد گردشـگری به منزلـه یـک صنعـت باشـد در ایـن صـورت بایـد محصـول ایـن صنعـت به عنـوان یـک کالا مراحـل مختلف تولیـد، توزیـع و مصرف را طـی کنـد و در این میان برای رسیدن به این حقیقت که گردشگری در حال حاضر به عنوان صنعتی درآمد زا به حساب می‌آید، باید بـرای هـر مرحلـه نیـز برنامه ریـزی مدونـی داشـته باشـد. همچنین در این راستا در مرحلـه توزیـع مسـلماً بـه سـرمایه گذاری وسـیعی در جهـت شناسـاندن جاذبه هـای توریسـتی، فرهنــگ و تمــدن نیــاز دارد و می‌تــوان از تبلیغــات به عنــوان ابــزاری ســودمند بــرای توسـعه گردشـگری نـام بـرد.

در هر صورت ناگفته نماند، متخصصان این حوزه بر این باور هستند که ازجمله عواملي که مي تواند صنعت گردشگري هر کشوری را توسعه و بهبود بخشد، به کارگيري ابزارها و پارامترهاي موثر بازاريابي است. در واقـع هـدف و وظیفـه تبلیغـات، افزایـش قابل توجـه بازاریابی و بـازار افزایی اسـت و هرگونـه بی توجهـی و عـدم بهره بـرداری صحیـح از ایـن ابزار، نه تنهـا عدم موفقیـت را در پـی داشـته، بلکـه موجبـات عقب مانـدن از رقابت هـا و بازارهـای گردشـگری خواهد بود.

افزون بر آنچه گفته شد، برای دســتیابی بــه جایــگاه واقعــی اســتان آذربایجان شرقی به عنــوان یکــی از مقاصــد اصلــی گردشگری در سطح ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای رسیدن به رهبردهای همچون معرفی ظرفیت های گردشگری استان، اتخاذ سیاست های توسعه و تدوین برنامه جامع آموزشی ضروری به نظر می‌رسد.

بدون شک در این راستا، به نظر می‌رسد، عمده ترين عامل عقـب مانـدگي کشورمان و در راس آنها کل استانها، از روند روبه رشد اين صنعت درجهان، ضعف بازاریابـی، تبلیغـات و ترویـج فرهنگ جـذب گردشـگر از سوی دستگاه های ذی ربط و به ویژه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است.

نباید فراموش کرد، در همین ارتباط آذربایجان شرقی نيـز همانند سایر مناطق استانهای کشورمان توجه جدي به امر سرمايه گذاري و تدوين سياست هاي روشن در امر بازاريـابي صنعت گردشگری صورت نگرفته و یا در حد ابتدایی بوده است، ايـن در شرايطي است که استان از ظرفيت هاي شناخته شده و ناشناخته فراوانـي در عرضـه گردشگري ملي و بين المللي برخـوردار اسـت.

بر اساس تحلیل کارشناسان این حوزه، فعالیت هـای بازاریابـی و تبلیغـات اسـتان در حـال حاضـر از کیفیـت کافـی برخـوردار نبـوده و هیـچ پشـتوانه علمـی و پژوهشـی نیز در خصـوص تعییـن بازارهـای هـدف داخلی و خارجـی وجـود نـدارد.

در کنار موارد بیان شده، در حال حاضر نیز با کنکاش، بررسی و گشت میدانی در خصوص نحوه معرفی بازاریابی، تبلیغات و ترویج فرهنگ جذب گردشگر استان آذربایجان شرقی، می‌توان دریافت که بیشـترین اقدامـات صورت گرفته مربـوط بـه انتشار و تولیـد نقشـه، بروشـو، سـی دی، کتابچـه و ... معطـوف شده کـه آنهـا هـم اکثـراً بـه دو زبـان فارسـی و انگلیسـی بـوده و از لحـاظ محتوایـی هـم بـا نیازهـای بازارهـای هدف انطبـاق نـدارد و عمدتـاً نیازمنـد بازنگـری اساسـی هـم درزمینـه شناسـایی بازارهـای هـدف و هـم درزمینـه تولیـد محصـولات است. همچنین در راستای آمـوزش نیـز اکثـر فعالیت هـا در قالـب برگـزاری دوره هـای تخصصـی راهنمایـان تـور، مدیـران فنـی دفاترخدمــات مســافرتی و آموزش هــای پراکنــده هتــلداری و آموزش هــای صنایع دســتی متمرکزشــده است.

مطابق گزارش های موجود، مهمتریــن فهرســت اقــلام و محصــولات فرهنگــی و تبلیغــی گردشــگری اســتان، شــامل بروشــورهای معرفــی موزه هــای اســتان، کتابچــه اطلاع رســانی جاذبه هــای اسـتان و نقشـه تبریـز و اسـتان هـر کـدام بـه تعـداد بیش از 10 هزار نسخه در هر سال، اسـتند معرفـی جاذبه هـای اسـتان، پـاپ آپ معرفـی اسـتان، چـاپ بنـر و آثــار و جاذبه هــا، به تعداد محدود بوده است و همچنین تهیــه DVD,CD معرفــی اســتان، پوســتر، بروشـورهای صنایـع دسـتی اسـتان، ایجـاد وب کیوســک اطلاع رســانی گردشــگری شــهرداری و ... از دیگر فعالیت های است که در زمینه تبلیغات گردشگری صورت گرفته است.

با این حال، با توجه به وضع موجود استان در حوزه گردشگری و به ویژه انتخاب شهر تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در سال های اخیر، اجرای سیاست های اجرایی و راهکارهای همچون نیازسـنجی، نظرسـنجی، مطالعـه و تعییـن بازارهـای هـدف داخلـی خارجـی اسـتان، برنامه ریــزی بــرای برگــزاری و حضــور در نمایشــگاه های گردشــگری و صنایع دســتی داخلــی و بین المللــی بازارهــای هــدف، تدوین دوره ها و کارگاه های آموزشی برای فعالان صنعت گردشگری استان، تهیــه برنامه هــای دیــداری و شــنیداری در شــبکه های ملــی و بین المللــی بازارهــای هــدف داخلــی و خارجــی، معرفی منابع متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی، افزایش سطح آگاهی های عمومی جامعه میزبان در خصوص گردشگری و افزایش امنیت روانی برای گردشگران خارجی ضروری است.

برگزاری تورهای آشناسازی استان برای تورگردانان و آژانس داران و اصحاب رسانه، ایجاد مراکز اطلاع رسانی دائمی استقرار راهنمایان چندزبانه در مراکز اطلاع رسانی گردشگری استان، حضور در نمایشگاه های گردشگری داخلی و بین المللی بازارهای هدف، ایجاد بانک اطلاعاتی و تکمیل توسعه وب سایت گردشگری استان و ... از دیگر راهبردهای اجرای برای رشد و توسعه صنعت گردشگری آذربایجان شرقی است.

از سوی دیگر، متولیان این عرصه و به ویژه دستگاه های متولی و ذی ربط در جریان باشند، تبلیغـات مهمتریــن عنصــر بازاریابــی در پیشــرفت و توســعه صنعــت گردشــگری اســت و از این رو بــرای فعالیت هــای تبلیغاتــی در صنعــت گردشــگری در دنیــای امــروز بایــد به تبلیغات بــا ایــن اعتقــاد نگریســته شــود، کــه تبلیغــات هزینــه نبــوده بلکــه نوعــی ســرمایه گذاری بنیــادی و اصولــی بــرای پیشــبرد اهــداف اســت و در صــورت سرمایه گذاری و با اجــرای صحیـح سیاست های روشن است که می‌توان در این حوزه به دسـتاوردهای ارزشـمندی دست یافت.